پهلوي اشكاني كه پهلوانيك نيز ناميده مي شود ، زبان رسمي ايرانيان در دوره اشكاني ( پارتي ) بوده است كه  بعد از سقوط اين سلسله ، آثاري از آن در كتيبه هاي اردشير بابكان و ساير بزرگان دوره ساساني به همراه ترجمه هاي يوناني و پهلوي ساساني  به جاي مانده است . متن هاي يادگار زريران و درخت آسوريك نيز به اين زبان نوشته شده اند .

تعدادي از واژگان اين زبان هنوز از زبان مردم ابيانه به گوش مي رسد . زبان پهلوي اشكاني يكي از شاخه هاي زبان پهلوي است كه تقريبا فراموش شده  و امروزه تعداد كمي از واژه هاي آن فقط در گويش شهرستان ابيانه در استان كاشان به كار مي رود . به نقل از هفته نامه امرداد عباس تراب زاده ، مردم شناسي كه كه بر پروژه مردم نگاري اين شهر نظارت داشته است درباره زبان رايج مردم اين منطقه مي گويد « زبان اهالي ابيانه شاخه اي اززبانهاي  دوره ميانه است كه البته در طول زمان دچار تغيير و تحولات زيادي شده و اكنون فقط تعدا كمي از واژه هاي اصيل پهلوي اشكاني در گويش آنان شنيده مي شود . »

محمد ميرشكرايي رئيس پژوهشكده مردم شناسي سازمان ميراث فرهنگي و گردش گري درباره رواج اين زبان در ابيانه مي گويد « از آنجا كه زبان عنصري زنده و پويا است به راحتي نمي توان گفت زبان كهني تمام شده و زبان جديدي جايگزين آن شده است . اما با توجه به اينكه در حال حاضر ما فارسي صحبت مي كنيم و مردم دوره قاجار هم فارسي حرف مي زدند اما اگر يكي از افراد دوره قاجار به زمان ما سفر كند زبان ما را نمي فهمد ، نتيجه مي گيريم كه زبان مدام در حال تغيير و پويايي است . »

دليل اين قضيه هم اين است كه به طور مداوم واژه هاي تازه اي ساخته مي شوند و وا‍ژه هايي از ميان مي روند . در مورد ابيانه هم همين طور است . ممكن است مردم اين ناحيه به خاطر ارتباط كمتر و بسته بودن محيط ، مقداري از واژگان پهلوي اشكاني را در خود حفظ كرده باشند .

اين در حالي است كه چندي پيش محققان پژوهشكده زبان و گويش ثابت كردند اهالي ميمند در استان كرمان هنوز به زبان پهلوي ساساني حرف مي زنند . مي دانيم  شاخه اي ديگر از زبان پهلوي ، آذري يا پهلوي آذري خوانده مي شود كه رواج آن در آذربايجان از گذشته هايي بسيار دور توسط مورخين و جغرافي دانان بزرگي مانند ابن مقفع ( 1300 سال پيش ) و مسعودي  ( 1030 سال پيش ) گواهي شده است . نشانه هايي از اين زبان كه شباهت فراواني با ساير زبانهاي پهلوي يعني پهلوي ساساني ( باز مانده در گويش مردم ميمند كرمان ) و پهلوي اشكاني ( بازمانده در گويش مردم ابيانه كاشان ) دارد ، هنوز در مناطق بكري از آذربايجان به ويژه شهرستان اهر به گوش مي رسد مانند كرينگان از روستا هاي ديزمار خاوري از بخش ورزقان  و يا كلاسور و خونيه رود از روستاهاي بخش كليبر.

متاسفانه با تبديل شدن اين مناطق  به مراكز گردش گري و جذب توريست از سويي و رواج ارتباطات به شكلي گسترده تر از آنچه كه قبلا بوده ، از سوي ديگر ، وا‍‍ژگان كهن پهلوي اعم از آذري ، ساساني و اشكاني به مرور زمان و با سرعت زيادي رنگ باخته و تسليم زبان رايج آن منطقه خواهند شد .

اي كاش همه ما با جمع آوري واژگان كهن زبان ايراني در نقاط مختلف ايران و بررسي متون و كتيبه هاي بازمانده از دوران باستان گامي در جهت حفظ و گسترش فرهنگ وهويت اصيل ايراني بر مي داشتيم ......... به اميد آن روز.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: